محوطه باستانی شمی از مکان‌های دیدنی ایذه است و در آن تعدادی از آثار باستانی متعلق به دوره الیمایی (۱۵۰ سال قبل از میلاد) را کشف کرده‌اند و برخی از این آثار شامل مجسمه معروف سردار پارتی، سنگ‌های مرمری و گورستان باستانی می‌شود.
مجسمه سردار پارتی ارتفاعی معادل ۲۸۵ و عرضی برابر با ۷۰ سانتی‌متر دارد و از برنز ساخته شده است. کشف این مجسمه منحصربفرد کمک شایانی به تحقیقات تاریخی دوره پارتی در سرزمین ایلامیان کرده است. مجسمه سردار پارتی را امروزه می‌توان در موزه ایران باستان مشاهده کرد.
در ۹ کیلومتری روستای شمی از دهستان سوسن در شمال شهرستان ایذه آثاری باستانی متعلق به دوره الیمایی مشتمل بر مجسمه معرف سردار پارتی، سنگ‌های مرمری، گورستان باستانی کشف شده است. پس از یافتن آثاری با کیفیت بالا و قطعات و تکه‌های حجاری و کنده‌کاری شده احتمال می‌رود که این محل یکی از شاخص‌ترین اماکن مذهبی در دوره پارت‌ها باشد. در سال ۱۹۳۶ مارک اورل اشتاین این منطقه را مورد بازدید و تحقیق قرار داد و به وجود قطعات و تکه‌های یک مجسمه مرمرین شکسته شده و مجسمه برنزی که به خوبی محفوظ مانده بود و توسط کشاورزان منطقه کشف شده بود پی برد.
اکنون یک دوستدار میراث فرهنگی ایذه می‌گوید: حفاران غیرمجاز در روز و در شب محوطه باستانی شمی را حفاری و تخریب می‌کنند.
فرامرز خوشاب در گفت‌وگو با ایسنا ادامه داد: محوطه باستانی شمی محوطه‌ای است که حفاران غیرمجاز حتی در روز به آن رفت‌وآمد دارند و بی‌محابا زمین را شخم می‌زنند.
وی تصریح کرد: شاید ۵۰ یا ۶۰ درصد یافته‌های باستان‌شناسی که می‌توانستیم به استنادشان بگوییم محوطه باستانی شمی تخت جمشید دیگری است را متاسفانه در این مدت از دست داده‌ایم.
خوشاب با اشاره به اینکه در گذشته نیروی یگان حفاظت میراث فرهنگی به صورت همیشگی در محوطه باستانی شمی مستقر بود گفت: با اینکه این فرد تمام شرایط لازم برای حفاظت از این محوطه باستانی را دارا بود متاسفانه تعدادی از افراد او را اخراج کردند و هم‌اکنون این محوطه به حال خود رها شده است.
وی ادامه داد: اگر نگهبان را اخراج نمی‌کردند به دلیل گستردگی، تعدد، پراکندگی و تنوع آثار تاریخی زیر خاک این محوطه از دسترس حفاران غیرمجاز محفوظ می‌ماند.
او عنوان کرد: نکته اینجاست که چرا معضل حفاری‌های غیرمجاز با مستقر کردن نگهبانی برطرف نشده است؟ آیا رواست که نیروی نگهبان را از محوطه باستانی شمی اخراج کنند تا زخم عمیق حفاری‌های غیرمجاز در این محوطه روزبه‌روز عمیق‌تر شود؟
این دوستدار میراث فرهنگی معتقد است: گشت‌زنی‌های مداوم کارشناسان و نیروهای یگان حفاظت منطقه در این محوطه باستانی سبب می‌شود تا حفاران غیرمجاز نتوانند به اهدافشان دست یابند.
خوشاب با طرح این پرسش که آیا این مهم به نحو احسن انجام می‌گیرد یا در این بخش نیز با کمبود نیرو مواجه هستند با اشاره به اینکه باستان‌شناسان بزرگی در این محوطه فعالیت کرده‌اند تاکید کرد: امروزه بیشتر از هر مساله‌ای موضوع حفاظت از محوطه باستانی شمی مطرح است و این حفاظت لایه‌های مختلفی دارد.
